GORREDIJK Tientallen miljoenen kartonnen koffiebekers levert Overwijk Koffiesystemen jaarlijks aan zijn klanten. Om het hete water te kunnen weerstaan zijn de meeste bekers altijd nog voorzien van een laagje plastic. Het alternatief is nu praktijkrijp. Zonder plastic, de beker kan zo bij het oud papier.

‘Deze beker is 100% plasticvrij’, staat groot op de rode beker die Luitzen Overwijk op tafel zet. De beker verschilt op het oog, afgezien van een andere kleur en opdruk, niet van de ‘oude’ beker. Maar het verschil is dus levensgroot. Karton en vocht is niet de meest geschikte combinatie. Het laagje plastic, hoe dun ook, was dus altijd onontbeerlijk in de koffiebeker. 

De zoektocht naar een alternatief leverde al eerder resultaat op: een beker met een biologisch afbreekbare biocoating. De markt voor deze beker bleek beperkt, onder andere omdat de bekers circa twintig procent duurder zijn. Nu de plasticvrije beker er is, verdwijnt de biobeker uit het assortiment. “Dy beker hat no gjin mearwaarde mear.”

Hoewel een volledige kartonnen beker uit praktisch oogpunt dus lang een niet bereikbaar ideaal leek, zorgde een soort kleicoating alsnog voor de doorbraak. “Dizze bekers kinne sa by it âld papier”, vertelt Luitzen Overwijk, “mar dat moat eins net.” Gebruikte bekers zijn namelijk nat en nat oud papier levert de inzamelaar minder op. “Boppedat begjint it te stjonken.” 

Overwijk beschikt met het StackUp-systeem al langer over een alternatief. Gebruikers verzamelen de gebruikte bekers gestapeld in speciale bekerinzamelbakken. Deze bekers mee terugnemen mag Overwijk echter niet. Het is afval en daar gelden wettelijk strenge eisen en vergunningen voor. “Mar mei alle grutte bedriuwen dy’t bedriuwsôffal ophelje binne ôfspraken makke. Dat koe ek al mei de bekers mei plastic. Ferwurkers koene it papier en it lyts bytsje plestik goed skiede.” Het karton van de gebruikte bekers krijgt een alternatieve bestemming, het is niet toegestaan er weer nieuwe bekers van te maken. Wettelijk mogen levensmiddelen niet worden verpakt of geschonken in gerecycled materiaal.

De kartonnen bekers zijn nog wel duurder dan het alternatief met plastic, maar Overwijk denkt dat dit een kwestie van tijd is. “Hoe mear at der makke wurde, hoe goedkeaper it wurdt.” Bovendien ligt er in de Tweede Kamer al een wetsvoorstel om bekers met plastic in 2026 te verbieden. “Dat is noch gjin wet, mar wy spylje der al wol op yn.” De eerste grote klanten zijn al overgestapt op de plasticvrije beker. Overwijk ziet daar nog een opvallend fenomeen. “Kinst sjen dat dizze bedriuwen der bewust mei omgean. Ut de sifers docht bliken dat de meiwurkers fan dizze bedriuwen de beker no ek meardere kearen brûke. En dat kin ek goed.” Op de verwerkingsroute gaan de al veel eerder geïntroduceerde kartonnen roerstaven zonder problemen mee. En dat geldt ook voor de geheel papieren verpakking van creamer en suiker.

Met de nieuwe koffiebeker heeft Luitzen Overwijk op dit onderdeel zijn einddoel bereikt. Met de verpakking van de koffie is dat nog niet het geval. In de vensterbank van zijn kantoor staat een zak koffie die nog niet eens zo heel lang geleden werd gepresenteerd als revolutionair, want helemaal composteerbaar. Precies zoals Overwijk het graag zag. Maar een aanscherping van Europese wetgeving gooide roet in het eten. Het hele kleine beetje aluminium in de verpakking viel eerst binnen de normen, maar na de aanscherping niet meer. Het flinterdunne metaal was als barrière echter wel nodig om de aroma en de kwaliteit van de koffie goed te houden. “Mei dat bytsje metaal mocht it net mear komposteard wurde. En dat wie wol ús doel.”

En dus moesten ze in Gorredijk weer op zoek naar een nieuwe weg. Eigenlijk is het een oude weg geworden, die van de recycling. “En dan kinne wy no noch net sûnder keunststof.” De nieuwe verpakkingslijn heet ‘encore’, Italiaans voor nog een keer. Om recycling zo eenvoudig mogelijk te maken bestaat de verpakking uit één type materiaal: monomateriaal. Klanten van Overwijk Koffiesystemen kunnen de lege zaken verzamelen en weer inleveren bij Overwijk, het verpakkingsmateriaal is geen afval. “Wy ha kontakten mei in recyclebedriuw dat dit keunststof wer ferwurket.” 

Ook hier verbiedt de wet dat er nieuwe zakken voor de koffiebonen van worden gemaakt. Eind februari komt een nieuwe zending van zestig ton koffie aan in Gorredijk, verpakt in deze recyclebare monofolie. Volgens Overwijk is dit nu het maximaal haalbare in verpakking. De beste manier van bewaren van voedingsmiddelen is dus nog altijd het gebruik van kunststof. “Dêr ûntkomst no net oan.” Toch ziet Overwijk op de lange termijn nog wel kansen. De ontwikkeling van verpakkingsmaterialen op basis van natuurlijke ingrediënten gaat verder. “Yn in pear jier kin der in soad barre.”

Naast bekers en verpakkingsmateriaal hebben de koffiemachines van Overwijk nog een restproduct: koffiedik. In principe kan iedereen dat zo met het gft-afval afvoeren of over de eigen tuin verspreiden. Maar Overwijk experimenteert voor enkele grote klanten ook met het inzamelen van het koffieafval. Tijd is daarin een belangrijke factor. “It kin net langer as in wike lizzen bliuwe, dan hast de skimmel deryn en kinst der neat mear mei.” Afvalverwerkers zijn er wel gek op, er is een goede afzetmarkt in de compostwereld. Ook in de paddenstoelenteelt is het een populair product. “Op it gemeentehûs yn Wolvegea hellet in lokale hovenier it op. It is sykjen nei in effektive wize dy’t past by de skaal fan de klant.”

Circulariteit speelt ook bij de koffiemachines een belangrijke rol. Alle machines die Overwijk verkoopt zijn volledig demontabel en voor circa 95 procent recyclebaar. Uitgangspunt is zeven jaar storingsvrij gebruik. “Dan nimme wy se werom en keapje ús klanten of in nije of in revisearre masjine. Dy kin dan ek noch sân jier mei.” Met deze aanpak wordt geprobeerd storingen en bijbehorende reparaties tot een minimum te beperken. “It rûnriden fan monteurs dy’t fan storing nei storing ride is fansels net duorsum.” 

Duurzaamheid en circulariteit staan bij Overwijk Koffiesystemen al veel langer hoog op de agenda. Voor Luitzen Overwijk is dat volledig logisch. “Wy ha gjin keuze. Wy moatte rekken hâlde mei de wrâld.” Hij noemt zichzelf zeker geen Don Quichot, een idealist die tegen beter weten in de wereld wil verbeteren. “Ik bin ûndernimmer en tink ek kommersjeel. Mar ik sjoch wol wat der gebeurt yn de wrâld. En tink dan: wat kinne wy dwaan om by te dragen oan in mear duorsume wrâld. Wy biede it ús klanten oan. Mear kin ik net dwaan.”

Dit artikel is onderdeel van een serie artikelen ter gelegenheid van de Week van de Circulaire Economie, van 7 tot en met 12 februari 2022.

BEETSTERZWAAG Fryslân beschikt inmiddels over 32 Doortraproutes, verspreid over de hele provincie. Elke route is ongeveer 25 tot 30 kilometer lang en is vooral geschikt voor 65-p..

BEETSTERZWAAG De bodems onder de kunstgrasvelden in Bakkeveen, Lippenhuizen Beetsterzwaag en Gorredijk zijn schoon. Dat meldt de gemeente Opsterland op basis van recent onderzoek.

HEERENVEEN Ze groeiden op tussen de fietsen. Het virus liet hen niet meer los. Nu staan Robin (26) en Sander (23) Brouwer met jeugdig enthousiasme aan het roer van hun eigen fiet..

HEERENVEEN PvdA, VVD, GroenLinks en CDA openen de onderhandelingen om in de gemeente Heerenveen tot een nieuw college te komen. Daarbij wordt uitgegaan van vijf wethouders, blijk..

GORREDIJK Het dragen van een fietshelm is voor racefietsers en mountainbikers heel gewoon. Bij ‘gewone’ fietsers wordt de helm ook langzaam maar zeker populairder.

NIEUWEHORNE Gravelbiken is overgewaaid uit Amerika, ontstaan uit het verlangen om lange en mooie ritten te maken door de natuur, op verharde maar vooral op onverharde paden.

BAKKEVEEN Naar schatting hebben de leerlingen van cbs Betrouwen in Bakkeveen 2.000 euro verdiend met de woensdag gehouden sponsorloop. Het geld is bestemd voor de Friese Rijders..

GORREDIJK Zodra de zomertijd ingaat, is het op woensdagavond om 19.00 uur vaste prik. Bij Sportcentrum Kortezwaag vertrekt dan een snelle fietsgroep, gekleed in zwart-rood-blauwe..