Brengt Upp! de revolutie in plastic recycling waar de wereld op zit te wachten?

Brengt Upp! de revolutie in plastic recycling waar de wereld op zit te wachten?

De groeiende plasticvervuiling is een van de grootste milieuproblemen in de wereld. Omdat recyclen van plastic ingewikkeld en duur is, gebeurt dat nog te weinig. De Nederlandse startup Upp! heeft een revolutionaire oplossing gevonden die binnenkort wordt toegepast in proeffabrieken in Nederland en Indonesië.

Grondlegger Jan Jaap Folmer verbaasde zich er vijf jaar geleden over hoe weinig plastic afval gerecycled wordt. “We scheiden in Nederland amper 30 procent van ons plastic en daarvan wordt effectief 50 procent gerecycled. De rest wordt geëxporteerd naar het buitenland, waar het grootste deel toch wordt verbrand. Er kan echt veel meer dan er nu gedaan wordt”, zegt hij. Die gedachte was de start van Upp!

Wereldwijd liggen die percentages nog lager: 14 procent wordt gescheiden ingezameld en slechts 5 procent wordt gerecycled. Folmer zag de gevolgen in de jaren dat hij in Azië woonde en reisde, met name in Vietnam. In die landen wordt afval nauwelijks ingezameld of gescheiden. “Op de stranden van Bali en Vietnam zie je eerst een meter dikke laag drijvend plastic, voordat je de blauwe zee kan zien. In Vietnam wordt in dorpen elke ochtend plastic verbrand. Dat is zo giftig als de pest voor de inwoners. Het is verschrikkelijk.”

Lees hier meer over de productie en recycling van plastic

Folmer werkte op drie verschillende continenten in olie en kunststoffen en zag met eigen ogen welke impact deze industrieën op de planeet hebben. Hij ziet zichzelf nu als een changemaker en maakte het zijn missie om plastic te recyclen in een circulaire loop zonder afval. Daarvoor gebruikt hij baanbrekende technologie van het Australische bedrijf PlasTech Recycling. Dat bedrijf heeft een machine ontwikkeld die ongesorteerd, ongewassen en onversnipperd gemengd plastic op een kosten- en energiebesparende manier kan verwerken. Dat is voor de meeste afvalbedrijven nu nog onmogelijk.

Het probleem is dat verschillende soorten plastic zoals zakjes, landbouwzeil, melkpakken of harde bakjes allemaal een ander smeltpunt hebben. In de mix- en smeltinstallatie van PlasTech wordt al het plastic tegen een ronddraaiende drum met gaatjes aan geperst. Op het moment dat een stuk plastic zijn smeltpunt heeft bereikt, gaat het door het gaatje heen. Daardoor ontstaat een homogene grondstof die door de machine wordt verwerkt tot kunststof palen en planken van hoge kwaliteit. Die kunnen gebruikt wordt voor het isoleren van woningen en gebouwen, voor straatmeubilair, beschoeiing en tal van andere toepassingen. "We maken dus geen korrels, want die moet je dan weer verwarmen om er iets van te maken en dat kost twee keer zoveel energie”, zegt Folmer.

Upp! is een soort projectontwikkelaar die alle partijen, van financiering tot technologie, bij elkaar brengt. Doel van het bedrijf is onder meer om 250.000 ton plastic te recyclen in meer dan vijf landen. In Nederland zet hij in de Eemshaven een testfabriek op met de Australisch-Nederlandse Joint-Venture Uppact. Ook in de Indonesische stad Surabaya is hij bezig met lokale partijen een proeffabriek te bouwen. Dat duurt al jaren, mede omdat de financiering in de beginfase veel tijd kost. In de tweede helft van dit jaar moet de fabriek gaan draaien. Het project wordt gefinancierd door de Alliance to end plastic waste, waar grote plasticproducenten als BASF, Dow en Total lid van zijn. Andere landen staan nog in de wacht. "Als de fabriek in Surabaya goed werkt dan is het in feite copy-paste naar Vietnam en andere landen”, zegt Folmer.

Kijk hier naar de uitleg hoe de installatie werkt:

De mixer kan alle soorten plastic afval verwerken en recyclen. Van vuilniszakken tot visnetten, tapijttegels, meerlaagse folies en sachets, drankkartons, koffiekopjes en zelfs textiel, hardloopschoenen of sigarettenpeuken. Volgens PlasTech kunnen de installaties ook op schepen geplaatst worden om het plastic in oceanen en rivieren op te ruimen en meteen te verwerken.

Een van de afvalstromen waar Upp! zich op richt is het ziekenhuisafval. Met het Amsterdam UMC - locatie AMC kijkt Folmer naar een pilot om afval dat nu de speciale verbrandingsoven in Dordrecht in gaat te recyclen. Dan gaat het onder meer om schorten, matjes, handschoenen, verpakkingsmateriaal en steriele zakjes. Folmer: "Alleen al in de regio Amsterdam worden jaarlijks 12 miljoen plastic overjassen gebruikt in operatiekamers. Dat is samen 3 miljoen kilo afval. We willen kijken of dat te recyclen is.”

Zie in deze film van kunstenares Maria Koijck, hoeveel plastic afval er vrijkomt bij een operatie:

Want dat de wereld zich in een ernstige plasticcrisis bevindt, is volgens hem wel duidelijk. In 1950 produceerde de wereld 2 miljoen ton plastic per jaar, inmiddels is dat zo’n 370 miljoen ton. Dat levert volgens de VN 300 miljoen plastic afval per jaar op, het gewicht van de hele menselijke bevolking. Het plastic vervuilt natuurgebieden, ecosystemen en oceanen en komt via voedsel, water en lucht zelfs in het menselijk lichaam terecht. Daardoor wordt de plastic vervuiling een bedreiging voor de mensheid. Bovendien zorgt de plasticproductie in 2050 voor 15 procent van de CO2-uitstoot, berekende de VN. Om het tij te keren nam de VN onlangs tijdens de milieutop in Kenia een historische revolutie aan om een eind te maken aan plastic vervuiling.

Lees hier alles over het wereldwijde probleem van plasticvervuiling

Upp! werd vorig jaar uit 80 gegadigden geselecteerd voor het eerste Impact Program van TEDxAmsterdam, dat briljante wereldverbeteraars de markt op helpt. Folmer was een van de genomineerden voor de ‘Pioneer of the year’-verkiezing.

Ziekenhuizen produceren veel afval en zijn verantwoordelijk voor 7 tot 8 procent van de jaarlijkse Nederlandse CO2-uitstoot. Na een operatie ziet oncologisch chirurg Joost van der Sijp zo'n vier tot acht vuilniszakken vol met afval: van tangen en slangen tot papieren doeken en grotere chirurgische instrumenten. Dat komt allemaal in de verbrandingsoven terecht. Hij richtte GreenCycl op en wil de afvalberg in de zorg verkleinen. "Ik heb een schuld in te lossen bij de jongere generatie."

De ketchupfles van de toekomst kan zomaar eens van hout zijn. Of om precies te zijn: houtpulp. Heinz slaat de handen ineen met het bedrijf Pulpex om de mogelijkheden daarvan te onderzoeken. De ketchupfles moet volledig recyclebaar worden.

join the changesluit je gratis aan

Bij een ecosysteem van 42.512 professionals, bedrijven en start-ups die samen aan oplossingen werken voor een betere toekomst. Met dagelijks kwaliteitsjournalistiek, inzichten en evenementen, want morgen wordt vandaag bedacht.

Global Plastic Watch en Minderoo Foundation ontwikkelden een wereldkaart waarop je veranderingen in plasticvervuiling kunt zien. Satellieten vanuit de ruimte brengen het plasticafval in kaart. De wereldkaart moet autoriteiten helpen om plasticvervuiling op land en zee te stoppen.

Wie waren dit jaar de Changemakers?

Vind een bedrijf van morgen